Amuderya Nehri Nerededir?
Amuderya nehri bugün Ceyhun nehri olarak bildiğimiz nehrin eski adıdır. Amuderya nehri Orta Asya’da bulunan nehirlerden birisidir. İlgili nehir toplamda 227 bin kilometre karelik havzayı dolaşarak akmaktadır.
Pamir yöresindeki yüksek dağlardan indikten sonra, Turan çöküntü alanındaki çölleri aşar ve geniş bir deltayla Aral gölüne dökülür. Piyanc ve Vahş ırmaklarının birleşmesiyle oluşan ırmak, Amuderya adını göle döküldüğü yerden 1415 km uzakta, söz konusu iki ırmağın birleştikleri yerden alır. Afganistan’da Hindukuş’un kuzey yamacında doğan Vahanderya ile Pamir sel sularının oluşturdukları Piyanc, ortalama yükseltisi 3 600 m olan bir havzayı akaçlar; ilgili nehrin debisi 1030 metreküp bölü saniyedir. Havzası daha küçük olan Vahş’ın debisiyse 660 metreküp bölü saniyedir.
Büyük buzullarla beslenen bu iki ana kol, Amuderya’ya sularının % 85’ini sağlar. Amuderya daha sonra, suları karların erime döneminde çok yükselen Kafirnigan, Surhan Derya, Şirabad kollarını alır. Buzul kar tipinde olan rejimi nedeniyle suları mart ayından temmuz ayına kadar yükselir ve yaz başında en yüksek noktasına ulaşır. Kerki’de saniyede 2000 metreküp olan debisi, ırmak çölde ilerlerken sürekli azalır. Çok fazla alüvyon taşıyan Amuderya, çok geniş ve değişken bir yatakta akar. Kıyılarındaki ormanların kesilmesi ve suyunun bir bölümünün sulama için açılan kanallara alınması, ırmağın çevre dengesini bozmuştur. Kısacası insanoğlu doğayı mahvetmeye ve böylesine güzel bir nehri yok etmeye devam etmektedir.
Pamir yöresindeki yüksek dağlardan indikten sonra, Turan çöküntü alanındaki çölleri aşar ve geniş bir deltayla Aral gölüne dökülür. Piyanc ve Vahş ırmaklarının birleşmesiyle oluşan ırmak, Amuderya adını göle döküldüğü yerden 1415 km uzakta, söz konusu iki ırmağın birleştikleri yerden alır. Afganistan’da Hindukuş’un kuzey yamacında doğan Vahanderya ile Pamir sel sularının oluşturdukları Piyanc, ortalama yükseltisi 3 600 m olan bir havzayı akaçlar; ilgili nehrin debisi 1030 metreküp bölü saniyedir. Havzası daha küçük olan Vahş’ın debisiyse 660 metreküp bölü saniyedir.
Büyük buzullarla beslenen bu iki ana kol, Amuderya’ya sularının % 85’ini sağlar. Amuderya daha sonra, suları karların erime döneminde çok yükselen Kafirnigan, Surhan Derya, Şirabad kollarını alır. Buzul kar tipinde olan rejimi nedeniyle suları mart ayından temmuz ayına kadar yükselir ve yaz başında en yüksek noktasına ulaşır. Kerki’de saniyede 2000 metreküp olan debisi, ırmak çölde ilerlerken sürekli azalır. Çok fazla alüvyon taşıyan Amuderya, çok geniş ve değişken bir yatakta akar. Kıyılarındaki ormanların kesilmesi ve suyunun bir bölümünün sulama için açılan kanallara alınması, ırmağın çevre dengesini bozmuştur. Kısacası insanoğlu doğayı mahvetmeye ve böylesine güzel bir nehri yok etmeye devam etmektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder